Kategori arşivi: 2016

Muhyiddin İbn-i Arabî Hazretleri buyurmuş ki: “Sizden birisi Peygamber’i görmedi diye üzülmesin, eğer Kur’an insan şeklinde temessül edecek olsa Muhammed İbnü’l Abdullah olurdu, Kur’an’la Peygamber ikizdirler.” Meşkûre Annemin de yıllarca sohbetlerini dinledik, defterlerini beraber okuduk, çalıştık, o defterlerde yazılanlar da eğer insan şeklinde zuhur edecek olsaydı benim için Meşkûre Annem olurdu; zira onun bize okuduklarına ve öğrettiklerine aykırı düşecek hiçbir hareketine ve düşüncesine şâhit olmadım. Bir insanı Allah’ına gerçek bir kul, Efendisine ümmet, Ehl-i Beyt’ine muhabbet, mürşidine evlât, ömrü boyunca bütün ihvânına ve insanlığa hizmetin en üst noktasına götüren hasletleri sadece sözlerinde değil, her hareketinde gördük. Eminim ki onu tanıyan herkes de bunda hemfikirdir.

Vefâtından önce hastaneye yatırılacağı günün sabahı çağırmışlardı beni ve şunları söylediler. -Bunu hepimiz için bir vasiyet olarak paylaşmak istiyorum-. “Kızım, Allah’ın en sevgili kullarıyız. Vallahi buna emin ol. Belki de birbirimizi bir daha rahat göremeyeceğiz. Ama şuna îman et ki bu sözlerim senin kalbine yazılsın. Çok bahtlı insanlarız çünkü küllî şuuru kullanan yalnız kâmil insandır. Küllî şuur demek, Allah’ın şuuru demektir. Kâmil insan hiçbir zaman cüz’î şuurunu kullanmaz. Çünkü Allah onu sarmaşığın sardığı gibi sarmıştır. Onun için her yaptığı, Allah’ın emridir, Onun her gittiği yer, Allah’ın istediği yerdir. Kabiliyetim falan olduğuna inanmıyorum. İnsanların kabiliyeti ne kadar geniş de olsa, insan-ı kâmille yaşamaya muvaffak olamaz. Ancak O isteyecek, O tenezzül edecek, yanına alacak, sohbetiyle bizlerle temas kuracak…” O günün akşamı da hastaneye yatırıldı.

Bu hırsız meselesinden bahsetmiştiniz ya, o gün ben oradaydım. Meşkûre Annem ve Maviş ile birlikte polisin gelmesini bekliyoruz. Asuman Abla hastaneden geldi, akabinde de polis geldi. Parmak izlerini alırken dedi ki: “Evinizde yaşayan herkesin parmak izini almam lâzım ki birbiriyle karşılaştıralım. Başka kimse var mı evde?” diye sordu. Asuman Ablacığım da “Oğlum var” dedi. O zaman Ömer sanırım tatil için kısa bir süreliğine gelmişti. “Oğlum var, burada yaşamıyor ama o da şu anda evde” dedi. Polis de “O zaman onun da parmak izini almamız lazım; ama sizi uyarayım, onun parmak izi de kayıtlara geçecektir. Yarın bir gün bir yerde bir suç işlenirse, parmak izi kayıtlı olduğundan o da şüpheli olarak değerlendirilecektir Buna eğer râzıysanız alalım” deyince, baktım Meşkûre Annem hemen Asuman Abla’ya döndü, ne diyecek acaba diye. Asuman Ablacığım da “Ne gerekiyorsa yapın. Eğer bir gün suç işlerse cezasını çeker” deyince, Meşkûre Annem dizlerine vurarak “Aferin kızım, Efendi evlâdısın işte!” dediler. Bunu o kadar sevinçle dile getirdiler ki polis şaşkın şaşkın Meşkûre Anneme bakakalmıştı buna bu kadar sevinecek ne olabilir ki diye?

Çok teşekkür ediyorum efendim.

(14 Şubat 2016 tarihinde Fatih’te mânevî büyükleri anmak maksadıyla yapılan toplantıda aktarılan anekdottur.)

Hümeyra Livatyalı

Birkaç sene önce bir aile büyüğüm hayat felsefemi ve öğretilerini benimsediğim kimseleri eleştirmek üzere bana sormuştu: “İnsan, tanımadığı ve ölü birinin sözüne nasıl güvenir?”

Benim cevabım ise sorular içeriyordu: “Birini tanımak için o kimseyi fiziken bilmek gerekli midir? Fiziken yüzyüze karşılaşmış olduğun birini ‘tanımış’ olur musun? Ölü olmak ne demek? ‘Ölü’ diye tanımladığımız kimselerin öğretileri ‘ölüm’den sonra ehemmiyetini yitirmiş mi olmakta? Peki bu âlemde kim kimin sözünü niye dinlemeli? İnsan insana hangi şartlarda güvenmeli?” Doğrusu, o gece büyüğümü bezdirmiş olucağım – ki, o, “hepiniz delisiniz” demek ile yetindi. Ben bu söze çok sevindim. Zira anneannemin çok güzel bir sözü vardır: “Rabbim bana ‘ya deli olarak gel, ya veli olarak’ der. Eee, veli olamayacağımıza göre, varsın deli olup gidelim.”

Şaka bir yana dostlar, ben, beş yaşındayken Kandilli’de anneannem ile çay içmeye gittiğim bir teyzenin evinde ‘Cemâl’ adında bir oğlan çocuğunun fotoğrafına bakıp kalbimde ağrı hissetmemi ve ömrüm boyunca kim olduğunu bilmeden ‘Cemâl’ isminde birini aramış olmamı tesâdüf olarak yorumlamıyorum. Aynı şekilde ilkokul ikinci sınıfta şiddet görmemek için kaçtığım büyükanne evinden kapısına sığınıp uyuyakaldığım evin Kenan Rifâî Hazretleri’nin evinin kapısı olmasının da tesâdüf olduğuna inanmıyorum. Ben inanıyorum ki, tıpkı Rabbimizin bize tenezzül ettiği gibi, büyüklerimiz de bizi korumalarına alıyorlar. Öyle olmasa bizim bu lûtuf kapılarında işimiz nedir diye düşünüyorum.

Peki, kişi bu dünyadan göçse ne olur? Bu dünya, o dünya diye bir ayrım var mı ki? Bir çemberin içinde mütemâdiyen semâ etmekteyiz. Koca bir okyanusta minicik bir zerre gibiyiz. Her birimizin varoluş sebebi farklı, mânâsı farklı… Kimimiz maddî dünyada iken üretiyor, paylaşıyor, paylaşımları ile şevk veriyor, kimimiz sonrasında… Kimimiz vermek için geliyor, kimimiz almak için. Klasik müzik severler bilir, meselâ Bach’ın kompozisyonlarının çoğu Bach öldükten sonra piyasada yer etmiş ve binlerce müzisyene şevk vermiştir. Aynı şekilde ünlü ressam Van Gogh’un yaşamı boyunca tek bir tablosu satılmıştır. Kafka’nın yazıları ölümünden sonra ün bulmuştur – ki bugün kitapları bütün felsefe okullarında okutuluyor.

Gelelim Kenan Rifâî, Sâmiha Ayverdi, Meşkûre Anne gibi Allah velilerine… Hâl böyleyken, onlar bu dünyadan çekilseler ne olur? Mânâları hep bizimle değil midir? Bizi, biz daha kendi kendimizi fark etmeden korumasına alan yüce insân-ı kâmiller, boyut değiştirince âşıklarını korumalarından çıkarmış mı olurlar? Ben şahsen tam tersine bizi hep bir yerlerden gözettiklerini düşünüyorum. Bu sebepten hâl ve tavırlarımı buna göre şekillendirmeye gayret ediyorum. Geceleri de ‘Sohbetler’ kitabından bir iki parça okuyup sohbet dinlemiş olduğumu varsayarak huzur içinde günü kapatmaya çalışıyorum.

Diyeceğim odur ki, bence ‘bilmek’ için de, ‘sevmek’ için de maddiyat gerekmez, “gönülden gönüle bir köprü vardır, gözle görülmez” denildiği gibi. Allah bizi o Hak büyüklerinin mânâlarından ayırmasın inşaallah.

Kâmil insanları herkes idrâkince anlar, lâkin bazı sultanlar vardırki onlardan biz kâmilin hakikatini dinleriz. Belki anlamayız ama dinleriz idraâk etmek için. Karınca kararınca, kabımıza ne düşerse artık…

20. yüzyılda yaşamış bir büyük mutasavvıf olan Kenan Rifâî nice erler yetiştirmiştir. Bu erlerden biride kendisinin dizinin dibinde büyümüş olan Meşkûre Sargut’tu. Meşkûre Sultan, efendisinden öğrendiği ilmi etrafındaki nasiplilere anlatırdı.O, Kenan Rifâî gözlüğünden ilmi tek tek herkesin kalbinezerk ederdi. Efendisi, canı, herşeyi Kenan Rifâî “Meşkûre seni gergef gibi ilmek ilmek işliyorum” demişti. Meşkûre Anne her hücresi Allah aşkı ile işlenmiş Allah’ın sanatının bir örneğiydi. O arınmış, temizlenmiş ve bu yolda gidenlere rehberlik etmek üzere vazifelendirilmişti. Tıpkı her Allah âşıklısı gibi yolunu kaybetmişlere, susuz kalmışlara derman olmaya memur edilmişti.

Bir mürşidin talebeleri arasında muhakkak fark vardır. Kimisi o deryayı seyreder, kimiside deryada yok olur. Meşkûre Annem ve Sâmiha Annem, Kenan Rifâî deryasında yok olmuş, O olmuş sultanlardandılar. Bir büyük veliyi tanımak için onun hakikatini gerçekten görmüş ve “o olmuş” birine ihtiyaç vardır. Meselâ Veysel Karânî Hazretleri Medine’ye gelmiş ve Peygamber vefât ettiği için O’nu görememişti. Bundan da büyük üzüntü duymuştu. Tek tek herkese O’nu sordu. Ebû Bekir “çok sâdıktı” dedi. Ömer “çok âdildi” dedi. Osman “çok edepliydi” dedi. Aslında hepside kendi vasıflarını Peygamber’de görmüşlerdi, lâkin Peygamber hem âdil hem sâdık hem de edepliydi. Sıra Hz. Ali’ye gelmişti. Hz. Ali’nin anlatımına göre Peygamber putları kırması için Hz. Ali’yi omuzuna çıkarmıştı. Hz. Ali “Aşağıya baktım, her yer Peygamber’in ayakları;hizâma baktım her yer Peygamber’in göğsü, yukarıya baktım her yer Peygamber’in cemâli” diye anlatmıştı. Ve Karânî’ye “Vallahi Peygamber’den başka birşey yok bu âlemde” demişti. Veysel Karânî Hazretleri de Hz. Ali’ye “Yalnız sen görmüşsün Peygamber’i” demişti.

Evet, bir kâmilin hakikatini görmek için kendinden geçip O olmak gerekir. İşte “O olan”da kendi hocasını en iyi şekilde temsil eder ve eksiksiz anlatır. Kulaktan dolma bilgi ile değil.

Kuşkusuz her bir talebe mürşidi için önemli ve değerlidir. Talebe Peygamber ahlâkını giyindikçe güzelleşir ve dünyadaki maksadına erer. Lâkin veliyi sonraki kuşaklara anlatma vazifesi O’nda yok olmuşlara verilmiştir.

2015 yılı benim için bir eğitim çeşitliliğinin hayatımda baskın olduğu bir yıl oldu çok şükür. Senelerdir katılmak istediğim pek çok eğitim vardı ve ben o veya bu nedenle bunları sürekli olarak ertelemekteydim. Hani bahanelere ihtiyaç duyduğumuz anda onlar her dâimhazır ve nâzır olarak kendilerini “ama”larla belli ederler ya, işte ben de o pek çok “ama”nın arasına sıkışıp bir türlü gereken adımları atamamıştım. Koçluk eğitimine katılmak istiyordum, ama… Yüksek lisans yapmak istiyordum, ama… NLP’yi öğrenmek istiyordum, ama… Velhâsıl nasıl oldu da o ilk adımı attım bilemiyorum ancak geçtiğimiz yıl hepsi bir sıraya dizildi, kendi içlerinde anlam bağları oluşturdu ve ben bu doğrultuda yol kat etmeye başladım. Benim zihnim genel olarak “bütün” üzerinden yürüme eğilimindedir ve bu da bana öğrendiğim şeyleri birbiriyle bağdaştırıp bütünlemeye çalışırken heyecan verici, coşkulu bir motivasyon olarak geri döner.

İnsan kaynakları alanında çalışan birisi olarak mesleğim icâbıinsanı haritalar üzerinden okuma konusunda bir yatkınlığım varfakat bu sene haritaların insanı anlamak için önemli birer araç olduklarını görmekle birlikte insanın kendisi olmadıkları hakikatine uyandım.(Bu arada “siz hâlâ insana kaynak gözüyle mi bakıyorsunuz” diyenlere şunu söylemek isterim: “Evet, hâlâ insana, insanlığın yegâne kaynağı gözüyle bakıyorum,çok şükür.)  Uyandım diyorum çünkü bir şeyi lâfta bilmek ile o bilgiyi içselleştirmek ve onunla yürümek arasında gerçekten büyük fark varmış. “Bilmek, bulmak ve rengine boyanmak” da bu içselleştirmeye dikkat çeken ne güzel bir cümleymiş meğer.

Daha önceki yazılarda da sözünü ettiğim kişilik envanterleri, insanların metaprogramları, temsil sistemleri, tipolojiler, spiraller, vs. gibi her bir araç bu anlamda bizlerin insanı anlaması, insana ve onun potansiyeline dâircümle kurması konusunda oldukça güçlü birer harita olarak önemli olmakla birlikte yine de insanın kendisi değil.Çünkü insan,hem onlar hem de onlardan çok ama çok daha ötesi. Bir defa haritalar çizildiği andan itibârensâbittir, tâki bir sonraki çizilene kadar. Oysa ona konu olan, her dâimbir değişim içerisindedir. Her an yeni bir işte, yeni bir oluştadır. Hâl böyleyken tembelsin, dağınıksın, dikkatsizsin, akıllısın, akılsızsın, analitiksin, sosyalsin, asosyalsin gibi etiketleri de yıllarca alnımıza yapıştırıp dolanmak ne yazık! Evet, bu haritalar bize o an için ne üzere olduğumuz, nasıl davranmaya meyilli olduğumuz konusunda çok güçlü fikirler verebilir ama insan, davranışlarındanibâretdeğildir ki. Davranışlar değişebilir ve zaman içerisinde değişmektedir de zaten. Öte yandan kabullendiğimiz ve ister istemez benimsediğimiz etiketlerimiz ise bu davranış değişikliğini gerçekleştirmemizin, bir anlamda tekâmülümüzün önünde belki de hiç farkına varmadığımız dağlar gibi olabilir.

CemâlnurHoca’nın pek çok defa “insanları size bakan yüzleriyle değil Allah’a bakan yüzleriyle değerlendirin” dediğini duymuştum. Önceleri ne yalan söyleyeyim bu cümle bana biraz ikiyüzlülük çağrıştırıyor gibi gelmişti. “Nasıl yani, insanın iki farklı yüzü mü var?” diye düşünmüştüm. Oysa şimdi anlıyorum ki bu cümledeki “size bakan yüzü” onların davranışlarını, “Allah’a bakan yüzü” ise değerlerini ifade ediyordu. Bir değer varlığı olan insanın aslında kim ya da ne olduğuna dair en yakın cümleleri ancak onun değerleri seviyesinden kurabileceğimizi ise henüz kısa bir süre önce farkettim ve bende bu farkındalığı uyandıran ise, aldığım koçluk eğitimleri oldu. Hakikaten ilim Çin’de de olsa gidip almak lâzım çünkü bazen Çin’deki ilim gelip mirasyedi gibi üzerine oturduğumuz, evdeki ilim hazinesinin kilidini açabiliyor. Bu nedenle disiplinlerarası çalışma konuları muazzam bir zenginleşme potansiyelini içinde taşıyor.

Tabii burada yine çok güçlü bir vizyona değinmeden edemeyeceğim: “Tasavvuf sadece ilâhiyatçılar tarafından değil,disiplinlerarasıbir şekilde çalışılmalıdır” diyen ve bu düsturla Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nünkuruluşuna öncülük eden Cemâlnur Hocamızın vizyonuna… Bu konu üzerine en az bir yazı daha çıkar ve müsaade ederseniz yazmakta oldukça zorlanan bendeniz bunu yedekte saklamayı arzu eder.

İkincisi, bizlerin insanı anlamaya dâirher çabamız, onu bulunduğu seviyeden anlayamayacağımız hakikatiyle tekrar tekrar yüzleşmemize ve çok daha alt seviyelerden tarif etme çaresizliğimize dönüşmekte. Günün sonunda neyi kendi ürünü cinsinden anlamaya çalışıp da muvaffak olabiliyoruz ki? Einstein’ın da dediği gibi hangi sorun onun yaratıldığı seviyede çözülebilir ki? Gücün yarattığı sorunların güçle, ilkesizliğin yarattığı sorunların ilkesizlikle, cehâletinyarattığı sorunların cehâletleçözülemediği gibi aklın yarattığı sorunların da yine salt akılla çözülebilmesi pek mümkün değil gibi görünüyor. Aklı bırakmaktan söz etmiyorum ama yanına başka yoldaşlar da eklemek gerektiğini düşünüyorum. İnsanı anlamaktan buraya nasıl geldiğimize bakacak olursak, şu günün ve yakın geleceğin bu konuyu kendisine dert edindiğini hepimiz görebiliyoruz. Bu nedenle özellikle batıda gözler çok keskin bir şekilde insan beyni üzerine çevrildi ve beynin en mükemmel haritalarını çıkarmak üzere önemli bir grup bilim insanı yola koyuldu bile. Sinan Canan hocanın kitaplarında dikkat çektiği gibi bir kere daha bir şeyi kendi ürünü cinsinden anlamaya çalışmak üzere âlimler “Bismillah” dedi. Şahsen ne bulunacağını çok merak ediyorum ama bu gayretleri küçümsediğimden değil bilakis insanın hakiki potansiyeline giden yolda beynin gerçek rolünü ve yerini anlamada önemli ipuçları sunabileceğine duyduğum inançtan. Peki sonrası? Sonrası için artık başka bir bakış açısına, farklı bir paradigmaya ihtiyaç olacaktır diye naçizane düşünmekteyim.

İnsan beyni üzerine uzmanlığı esas alan bir üniversitede Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nün kurulması ne güzel, ne mânâlıbir tevâfuktur. Tam da yukarıda sözünü ettiğim o bakış açısına, o paradigma dönüşümüne zemin yaratabilecek, disiplinler arası çalışmayı teşvik eden, insanı bulunduğu seviyeden anlayabilmeyi değil, en üst seviyeden, onu yaratanın seviyesinden görebilmeyi gaye edinmiş muazzam bir platform… Önyargılardan ve kalıplardan sıyrılmış pırıl pırıl bir vizyon. Güneşin Batıdan da doğabileceğine inanan ve ilmi Çin’de aramaktan korkmayan yine de bu toprağı mayalayanlardan bir an olsun kopmayan cesur, ilerici, girişimci ve bir o kadar da vefakâr bir gayret…