Kategori arşivi: 2015

Bu sabah uykudan uyandığımızda sırt üstü yatıp derin derin nefes alalım. Ellerimizin, ayaklarımızın, iç organlarımızın ve aklımızın yavaş yavaş yerine gelmesini hissedelim, bu uyanışa müsaade edelim.
Ne vakit ki zihnimiz açılmıştır, kalkıp pencereyi sonuna kadar açalım, yeniden uzanalım. Mümkünse üstümüzü de açık bırakalım. Temiz havayı ciğerlerimize çekerken hücrelerimizin yaşam dolduğunu hissedelim ve bize hayat denen bu yolda bir gün daha bahşedildiği için şükür içinde olalım.

Vakitlice yataktan kalkıp temizlenerek abdest alalım. Sabahın o en güzel saatinde namazımızı kılalım. Kadın ise sade ve zarif, erkek isek temiz ve şık giyinmek sûretiyle muhakkak bakımlı olmaya gayret edelim. Hazır olduğumuzda bütün gün Kâbe’nin etrafında tavaf edecekmişcesine bir inanış içinde kapıdan dışarı ilk adımımızı atalım. Çünkü umre yolculuğu, hac yolculuğu gibi bir kişisel ibâdet yolculuğudur. Bu yolculuk, kişinin mânevî hayatını gözden geçirmesi ve rûhî bir yenilenme gerçekleştirebilmesi için bir fırsattır.

Üzerimize giydiğimiz kıyafetlerimiz ihramımız olsun. Varsayalım ki gün içinde karşımıza çıkacak herkesin kıyafeti de onların ihramıdır. Hatırlamaya çalışalım ki ihram, sadece bir kumaş parçası, bir elbise değildir. İhrama bürünmek bir niyete ve telbiyeye giriştir. Bu hareket fiziksel bir sonuç doğursa da (elbiseyi kuşanma), aslen içsel olarak verilmiş bir karardır.

Yan masamızdaki çalışma arkadaşımız ile göz göze geldiğimizde onun özünü görmeye çalışalım. Gönlümüzde hissederek iman edelim ki, eşitiz. İdrak etmeye çalışalım ki biz bütün yaratılmışlar ile kardeşiz ve hepimiz bu dünyada Yaratan’ın misafirleriyiz. Geçmişte hatâlar yapmış olsak, küfüre düşmüş olsak bile, kuşandığımız ihram ile, günümüzü tıpkı umrede olması gerektiği gibi, kibir, kıskançlık, kırılma, kavga, ve küfür duyguları olmadan geçirmeye çalışalım. Diğer bir deyişle, ‘tövbe’ edelim, özümüze dönelim.

Gün içinde başımıza gelen olaylara sabır gösterelim. Gerçekten içimiz sıkıldığında, sessizce ‘Allah’ çekelim. Nasıl ki umre kendimizi yenilemek için bir fırsattır, biz de aynı şekilde, nefis muhasebesini yapıp duygularımızı kontrol ederek benliğimizi tekâmül etmeye yönlendirelim.

Umreye gidebilmek bir nasip işidir… Kimisine kısmet olur, kimisine ne eylerse eylesin, nasip olmaz… Ben umreye de hacca da henüz gidemedim. Fakat oralara gidemedik diye üzülmek yerine, her günü umreye gider gibi yaşamanın bir kıymeti olduğunu düşünüyorum. En nihâyetinde umreye niyet etmek, bir samimiyet göstergesidir. Yenilenmek için af dileyerek tövbe etmek için karar verdiğimizin göstergesidir. Bu samimiyet sonrası kardeşlik bilincine ermek, insânî değerleri yaşamak demektir.

Belki ben ve benim gibi niyetlilere de bu yolculuk bir gün nasip edilir ama o zamana dek, her günümüz umre yapar gibi olsun inşaallah.

Umre bir insana ne hissettirebilir? İlk bakışta basmakalıp bir sorudur bu. Oysa büyük mutasavvıflardan öğrendiğimize göre nasıl herkesin kendi mirâcı varsa aynı zamanda kendi umresi de olmalıdır. Ben de kişisel umre tecrübemi aktarmak istiyorum.

Bana kalırsa umre üç başlıkta ele alınabilir: “Huzur”, “aşk” ve “kudret”. Bu üç hâl birbiriyle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Huzur bulunmadan aşk kavranamaz, aşk olmadan kudret fark edilemez.

Neydi huzur? Huzurun huzurda olmak olduğunu Peygamber Efendimiz’in huzurunda hissettim. Huzur hep oradaydı ama oraya ayak basana kadar bunu idrak etmemiştim. Aslında o anda bu yaşıma kadar hiçbir şeyi idrak etmediğimi, hatta idrak etmeye bile çalışmadığımı anladım. Yaptığım bütün ibâdetleri bir görev olarak düşündüğüm için yaptığımı, yapmaya çalıştığımı anladım orada. Çünkü aşkı temâşâ ettim, onda kayboldum.

Neydi aşk? Eskiden güzel bir manzaraya baktığımda, insanların birbirlerine çıkarsız şekilde yaklaştıklarını hissettiğimde, sevdiğim müziği dinlediğimde aşk böyle bir şey olmalı derdim. Kâbe’yi kendi içimde anlamlandırmaya başladığım andan itibâren bütün bu Allah’ın bize verdiği güzelliklerde hissettiğim aşkın çıkış noktasının Kâbe’de olmak olduğunu idrak ettim:  Aşk bu imiş, dedim. Aşkta zaman yokmuş, mekân yokmuş, kişiler yokmuş, sözcükler yokmuş… Sadece O varmış. Tavaf ederken, Kâbe’yi seyrederken, namaz kılarken huzurlu bir gönlün içinde hissettim kendimi. Beni saran, kucaklayan, yol gösteren, paylaşmayı öğreten, affeden bir rehberle olduğumu idrak ettim. Aslında, Efendimi idrak etmeye başladığımı hissettim. Birlik olmayı, birlikte olmayı her zerremde tadarken, çok şükür, Nur Dağı’na çıkmaya başladım. Fakat akılla Hira’ya ulaşamayacağımı daha ilk adımımda anladım.

Neydi kudret? Nur Dağı’nda hissetmiştim onu; orada bir kudretin beni aşkla sardığını anladım. Allah’ın “Hay” olduğunu Hira Mağarasına adım adım yaklaşırken hâl ettim. İnerken orayı özleyeceğimi ama hep orada olduğumu, huzurda olduğumu idrak etmem, hatırlamam gerektiğini düşündüm. Bir de o anlarda Tur Dağı ile Nur Dağı arasındaki farkı hissettim.  İkisinde de kudret vardı ama Tur’da akıl, Nur’da aşk hâkimdi. Bir an şu geçti aklımdan: Tur’a çıkmamın nedeni Nur Dağı’nın mânâsıydı sanki.

Kısacası, benim için umre birbirinin içinde eriyen üç hâlden ibarettir: Huzur, Aşk, Kudret, yani HAK…

Nurdan Tuhfe

Geçenlerde katıldığım bir eğitimde eğitmen,  Amerikalı bir sosyal psikolog profesörün pozitivite oranları adlı teorisinden söz etti. En yalın ifadesiyle profesör, insanın bir sistem olduğundan ve her negatif düşünce ve his yoluyla bu sistemin dengesinin bozulduğundan söz etmekteydi. Sistemin yeniden dengeye gelebilmesi ise ancak üç pozitif düşünce ya da his yoluyla mümkün olmaktaydı. Bunu duyduğum anda hemen aklıma Muhyiddin Ibn-i Arabî’nin yaklaşık 8 yüzyıl önce dile getirdikleri geldi. Kendisi bizlere, bir elbise ile olumsuz bir durum ya da tavır oluşturduğumuzda yine aynı elbise ile olumlu bir durum ve tavır oluşturmamızı ya da belli bir mekânda olumsuz bir davranış ya da duygu oluşturduğumuzda yine aynı mekânda olumlu bir davranış veya duygu oluşturmamızı söylüyor ve 8 yüzyıl önceden ancak bu şekilde kendimizle beraber içinde bulunduğumuz çevreyi de temizleyebileceğimize dikkat çekiyordu.

Bizler son 50-60 yılda artık sistemik bir düşünce yapısıyla evreni bir sistemler bütünü olarak düşünmeye ve bu sistemlerin kendi iç dengelerinin diğer tüm sistemlerle olan ilgisini ve etkileşimini anlamaya başladık. Öte yandan bu bağ ve etkileşim, bizlere asırlardır mutasavvıflar tarafından çeşitli şekillerde, çeşitli metaforlarla anlatılmaya çalışılmıştır. Mutasavvıflar, asırlar öncesinden insan denilen sistemin ekolojisi (çevresi) üzerine olan etkisine dikkat çekerek bu karşılıklı alışverişin tabiatını açıklamaya çalışmışlardır. Bugün bizlerin enerji dediğimiz ve varlığı moleküler seviyede dönüştürebildiğine türlü kanıtlar getirdiğimiz unsura “eser halinde ruh” demişler ve bu ruhun tüm eşyada bulunduğuna, lâtif olan ruhların birbirinin halinden etkileneceğine dikkat çekmişlerdir. İnsanı içinde bulunduğu çevrenin bir parçası olarak anlamış ve onun çevresini etkilediği ölçüde çevrenin de onun üzerindeki dönüştürücü etkisine işaret etmişlerdir.

Günümüzde özellikle disiplinlerarası bir uzmanlık alanı olan nörobilim alanındaki çalışmalar, insanın düşünce yoluyla nasıl çevresini dönüştürdüğünü bize gösterirken dönüştürdüğü bu çevrenin de yine insanın kendisi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır. Bu minvalde yüzyıllar öncesinden Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin, evimizin bahçesine diken ekmeyeceğimiz gibi gönül bahçelerimize de dikenler ekmememizi bizlere öğütlemesi, yine aynı etkiyi bizlere anlatmak için olsa gerektir. Gönül bahçesine ekilen endişe, kin, öfke, korku, şüphe dikenleri, zaman içerisinde bizleri kaçınılmaz olarak dönüştürecek, bugün bizim şekillendirdiğimiz bahçe yarın bizi yeniden şekillendirecek ve bu böylece sürüp gidecektir. Bizler ise kehânetlerimizin kendi kendini gerçekleştirme gücünden bîhaber olarak “ben dememiş miydim” diye bir de haklılığımızı ya da ileri görüşlülüğümüzü etrafımızdakilere ispatlamaya çalışırız. Elini kaldırmış olan adamı gördüğünde eşleri “aman vuracak!” derken, “hayır, sevecek” diyen Kenan er-Rifâî’ den ya da “söz vücut bulur” diyen âriflerden daha mı ileri görüşlü, daha mı iz’an sahibiyizdir acaba? Öte yandan bugünün bilimi de, yeni görüntüleme teknikleri sayesinde, 21 gün boyunca tekrar eden düşünme tarzının, fikrin ya da davranışın beyinde o doğrultuda yeni bir nörolojik yol oluşturduğunu bizlere kanıtlamaktadır.

İnsanın aradığı her dermanın kendi içinde olduğunu “sende ara sende bul” diyerek hatırlatmak isteyen mutasavvıflar -bizler çok farkında olmasak da- asırlardır bilime ve sanata dünyanın dört bir yanında, ışık tutmuşlardır. Yazının başında sözünü ettiğim Amerikalı profesör, hakkında biraz araştırma yaptığımda ise karşıma çıkanlar hem şaşırtıcı ama bir o kadar da “tabii ya” dedirtecek türdendi. Prof. Barbara Fredrickson, bugün Kenan Rifâî İslâm Araştırmaları Kürsüsü’nün de bulunduğu Kuzey Carolina Üniversitesi bünyesinde çalışmalar yapan -ince bir nükteyi işaret edercesine- “Kenan” Distinguished profesörlerindendir. Yaptığı sunumlarda ve çalışmalarında İslâm mutasavvıflarından alıntılar yapıyor olması da çalışmalarında onlardan ne kadar etkilendiğini gözler önüne sermektedir.

İnsanın kendisini çektiği anlarda ne yazan kalıyor ne de dinleyen…

Bugün kalem, kendinden yazıp kendini okumaktan ibâret olan bir denize yöneldi.

Göze görünenden emin olmuş olarak çekildiysen, seyrinde de sana pek söyleyecek bir söz kalmıyormuş.

Artık herhalde sözü, içinde olduğun zevke zevk katmak için söylersin. Zevkle söylersin. Söylemek için de havaya veyâhut hayata nefesini verirsin. O zevkin sözü için verilen nefes, epey tatlı ve güzel bir nefes olabilir. Netice itibâriyle sanıyorum ki bu zevkin içindeyken insan ve hayatı, her nefesiyle daha da güzelleşmektedir. Bunlar çok âşikâr olunca bazen kendilerini biraz gizlemek istiyor olacaklar ki yaşayarak arayıp bulmamız gerekiyor.

O tatlı sözler için gerekli nefesler de birlikte güzelleşiyor. Çünkü O, güzelleştikçe güzelleştiriyor. Bu anlarda artık kendine soracağın soruları zevkle soruyorsun. Cevaplara erişmek veya erişememek bir mevzu olmaktan çıkıyor. Sevginden ötürü sevdiğini merak etmek, merakların en güzeliymiş.

Her güzel söz gönlümde bir mum yakıyor sanki. Her geçen gün daha fazlası yanıyor. Her mum da ateşini bir diğeriyle paylaşıyor. Ev de aydınlandıkça aydınlanıyor. Gün doğumuna kadar tüm mumlar yanıyor.

Merak ediyorum. Burası neresi? Ne güzel bir yer…

Güneş gibi mum ateşine eşlik eden ay da bir ayrı güzel. Güneşin aksine ona doğrudan bakmak mümkün. Gökteki diğer yıldızlar da ay ışığının ardında birer birer görünür oluyorlar. Ay, sen ne güzelsin. Geceleyin seni, ardındaki yıldızları ve mehtabı seyretmek ne de güzel bir zevk…

Gözüme böylece görünenleri oldukları halde seyretmeye devam edeyim.

Bilen, bilir. Ben seyredeyim.

Kalem, yöneldiği denizlere bulandı. Yeniden kıyıya dönerken fark ediyor ki yine haddini aştı ve utanıyor.

Çok şükür ki ucu bucağı olmayan okyanusun sahibi,

Her zaman her şeyin en güzelini arz ediyor.

Neyin, ne zaman ve de nasıl olması gerektiğini en doğru şekliyle biliyor.

Nasıl hiçbir şey bilmediğimi en tatlı dil ile hep hatırlatıyor.

Bir gün inşallah;

Bilene uyanayım.

Bileni seyredeyim.

Bileni dinleyeyim.

Bileni seveyim.

Bilenden korkayım.

Bilene sığınayım.

Bilene teslim olayım.

Bilen ile olayım.

Bir anlığına bilecek olsam da bilen yine O olsun.

Bilene kul olmasını bileyim.