Sohbetler (Eylül-Ekim 2017)

Victore Pauchet’nin tekâmül nazariyesine âit bir makalesini okuyorduk. Bilhassa şu sözler dikkatimizi çekmiş bulunuyordu: Muvaffak ve mes’ut olmak isterseniz her hafta, her ay, her sene temin ettiğiniz terakkiyi hesap etmelisiniz. Siz kendiniz hem terbiye eden, hem de terbiye olan bir varlık bulunduğunuzdan tekâmülünüz hayvanların ve nebatlarınkinden farklıdır:

– “Muharrir demek istiyor ki, herkes behemehal nefsini hesaba çekmelidir. Eğer neticeden hoşnut olursa memnun olmalı, yoksa beğenmediği hallerini ıslâha çalışmalıdır. Sonra: Siz hem terbiye eden hem de terbiye olansınız, sözü de; Siz çobansınız ve sürünüzden mes’ûl-sünüz hadîs-i şerifine temas ediyor.”

Makaleyi okumaya devam ettik: İdare edilmeye muhtaç iseniz, insan terbiyesiyle uğraşan bir mütehassısın yardımı size faydalıdır. Bu terbiye sizde şevk ve heves uyandırdığı takdirde, bu yardım, şuurlu bir şahsiyet meydana getirmek için gereken malzemenin nefsinizde mevcut olduğunu gösterir. Siz bir müteahhitsiniz. Varlığınızın bütününün planını hazırlayacak bir mimara ihtiyâcınız var; o, size ihtiyaç hissedilecek tafsilâtı verecek ve çalışmalarınızı sevk ve idare edecektir. Fakat tekrar ederim ki onun fikirlerini herhangi bir muhakemede bulunmadan, izahlarını hiçbir fikir yürütmeden âbidenin yerden yükseldiğini göreceğiniz âna kadar noktası noktasına kabul de menfaatiniz icâbıdır.

– “Bu sözlerin anlatmak istediği fikir şu: Bir kimseye ya doğrudan doğruya Rahmanın cazibesi gelip onu kendinden almış olmalı veyahut o kimse terbiyesiyle uğraşan bir mütehassıs diye kastettiği kâmil insanı bularak onun terbiye ve irâdesine kendini teslim etmelidir.

 

Sermâye bu yolda hemen

Teslim olur buna inan

Sıdk ile Allah’a dayan,

Etmez mi gör ihsan sana!”

 

Kenan Rifâî, Sohbetler, İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı, 2000, s. 195-196.