Şunun için etiket arşivi: tasavvuf dergisi

Amatör kalemleriz biz. Bu derginin içeriğine katkı sağlayan başta bendeniz olmak üzere, bizim kız-bizim oğlan dost yüzler toplandık; sâlih niyetlerle dökülürüz kâğıtlara. Duygularımızı, fikirlerimizi, tecrübelerimizi aktarmak isteriz. Çoğu yerde yazdıklarımız kendi içimize bile sinmez ama “istikrar mükemmeliyetten en âlâ kerâmettir” düsturuyla gayret ederiz. Biliriz ki aktarabildiğimiz her güzellik O’ndan ve bütün sürçmeler nefislerimizdendir.

Amatör kalemdir bu fakir de. Amatör olmak da o denli kötü bir şey değildir hani. İmaj kaygısı gütmeden, algıyı yönetmeye çalışmadan, içimden geldiği gibi yazarım. Hatâ kaldırır, su götürür. Kimi yerde bir ergenin mahremini kilitli günlüğüne aktardığı gibi akarım bu satırlara. Câhilce ama naif bir cesaretle. Hatâları örten, eksikleri tamamlayan sıfatlarına sığınarak…

Yaşadığımız ânın bendeki tecrübelerini aktarmaya çalışırım kalemim döndüğünce. nın bıraktığı hâli târiftir misyonum. Ama öyle bazı anlar vardır ki, temâşâ ettiğimize ne kelimelerim yeter yazacak olsam, ne renklerim yeter çizmeye kalksam… Zevkin içinde sarhoş olur da kalakalırım öylece. Duygularım yoğunluktan yumru olur, akışkanlığını yitirir, içime çöker. Çöker de gülmeye kalksam kahkaha olup taşmaz, ağlayayım desem gözyaşı olup akmaz.

Bu anlardan birine Japonya’da şâhit olduk kısa bir vakit evvel. Hocamızın eteğinde Japonya’ya gittik. Amerika’ya gidildiği, Çin’e gidildiği gibi bir vizyonun ışığına kapıldık, bu sefer de Japonya’ya gittik.

Kyoto Üniversitesi’nde mübârek ism-i şeriflerine ithâfen bir tasavvuf araştırmaları merkezinin kurulduğu, artık bu okurun mâlûmudur. Ve mâlum olan kısmını anlatmak kolaydır. Ağırlamalar, protokoller, konuşmalar… Japon zarâfetinin temsili gibi bir kurdele kesme töreni… Bunları bir haberci diliyle yazmak inanın kolay.

Dünyaya gerçek İslâm’ı anlatacak ve öğretecek ve kurulduğu toprağı mayalayacak bir merkezin açılışını anlatmak daha kolay. Açılan her bir merkezin toplumlara dönüştürücü bir ortak payda sunmaya soyunduğunu görmek, bugün İslâm adına yaşanan talihsiz ne kadar olay varsa hepsinin gelecekteki diyeti olacaklarını haykırmak inanın kolay.

Kolay olmayan, hiçbir sıfata tâlip olmayan, yalnızca öğrencilik sıfatıyla hocasının ilmini yaymaya çalışan o kişinin küçücük bedeninden taşan heybeti târif etmek…

Kolay olmayan, aşktan yanmış gönlünün kendini saklama çabasına rağmen bakışlarındaki kor bir parıltı ile kendini ele verişini yazmak…

Zor olan, görüntüde resmî ve protokolü bol bir törende hocasının eteğine yapışmış kırk tane kadın ve erkeğin en hâlis duygularla taşan gözyaşları ve tören sonunda hocalarına sarmal oluşlarını anlatmak…

Zor olan, o salona fiziken ulaşamayan ama gönüllerini paket edip yanımıza vermiş olan hocanın tüm evlâtlarının internetten canlı yayın yapan Belgin’in kamerasından salona akışlarını ve o salonun içinde vücut bulan varlıklarını anlatmak.

Kolay olan, Japonya’yı baştan aşağı saran meşhur bahar çiçeklerinin öncülerini gördüğümüz cennet bahçeler ve güzel insanları anlatmak; zor olan ise orada hepimizin içinde açan baharları dökebilmek.
Diyorum ya, bu anlar duygunun yoğunlaşıp yaşandığı ana ve ortama çöktüğü zamanlar. Ne yazsanız yine de eksik bırakacağınızı bildiğiniz ama yaşatana hep şükrettiğiniz…

Merhabalar, efendim… Söze nasıl ve neresinden başlayacağımı bilememekle beraber, konuyu bir ucundan tutup anlatmaya başlayacağım. Neyi mi anlatacağım? Tarihe şâhitlik ettiğimi düşündüğüm Kyoto Üniversitesi Ken’an Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi’nin açılış törenini ve hissettiklerimi anlatmaya çalışacağım.

Japonya dünyanın bir ucu. Burada bir üniversite Kyoto Üniversitesi… Bir akademisyen olarak adını duymamak mümkün değil. Çalışma konularım olan Mikrobiyoloji, Moleküler Biyoloji ve Genetik alanlarında neredeyse dünyanın en iyileri arasında olan bir üniversiteye gidiyorum. Gidiş sebebim ise tamamen farklı. Asya–Afrika Bölge Çalışmaları Fakültesi altında kurulan Ken’an Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi’nin açılış töreni var. Bundan 15-20 sene önce olsa bu duruma meslekî kariyerim açısından bakabilirdim; şimdi ise tek dileğim bu târihî hâdiseye şâhitlik etmek.

Burada soru şu: Bu hâdiseye şâhitlik etmek lûtfedildiyse, buradan ne öğrenmeliyim? Âlim Allah, hâdiselerin dili ile konuşur ve öğretir. Kyoto’ya vardığımızda neredeyse hepsi Türkçe bilen inanılmaz zarif ve edepli dostlar tarafından karşılandık. Hani aslında tanışıyormuşuz da uzun zamandır görüşmemişiz gibi içten karşıladılar. Misafirperver bir şekilde gönüllerini bizlere açtılar. Bu açılışa, kiraz çiçeklerinin açıldığı “Sakura” denilen 1-1,5 ay süren bahar bayramları da eşlik etti. Her şey bir bahar bayramı gibi, doğanın uyanışı gibi, İslâm tasavvufunun bu âleme uyanması gibi başladı ve devam etti, inşaallah sonsuza kadar da devam edecek.

Bu açılışta beni en çok etkileyen konuya gelince… Hz. Allah’ın, Rahman, Rahim, Kadir, Âlim gibi pek çok ismi var. Bu isimlerin ortaya çıkışları her seferinde çok farklı ve etkileyici. Bu merkezin açılışında da bunlar bambaşka bir heybetle karşıma çıktı. Amerika’nın en iyi üniversitelerinden North Carolina Üniversitesi’nde ilk kürsü kurulduğunda inanılmaz bir hâdisenin zuhura geldiğini düşünmüştüm. Sonra dünyanın en iyi 10 üniversitesi içinde yer alan Pekin Üniversitesi’nde ikinci kürsümüz kuruldu.

Gelelim Kyoto Üniversitesi’ne… Rektör yardımcısının anlatımıyla üniversitenin 9 tane Nobel ödülü vardı. Yani bu üniversitede çalışan 9 akademisyen Nobel ödülü almıştı. Yenilerde Amerika’daki çalışmaları ile Nobel ödülü alan Aziz Sancar Hoca’nın ülkemizde nasıl karşılandığını ve ülke olarak onunla ne kadar gurur duyduğumuzu hatırlayın. Bu üniversitede, bu ödülden 9 tane var. Niye bu konuya geldin derseniz söyleyeyim: Aziz Hoca’ya bir röportajında sormuşlar: “Türkiye’de sizden sonra kimlerin Nobel alacağını düşünürsünüz?” Hoca cevap olarak Türkiye’de bulunan iki öğrencisinin ismini vermiş. Bunların ikisi de benim çalıştığım üniversitede çalışıyor. Hatta biri benim bölümümde görevli bir arkadaşım. Ben ve diğer arkadaşlar bu röportajı okuyunca pek eğlenmiş, adı geçen arkadaş ile fotoğraf çektirmiştik. Olur da yarın öbür gün Nobel alırsa bizi hatırlasın diye. Sonra konuşmuştuk Aziz Hoca niye bu isimleri verdi diye. Bir arkadaşımız “öğrencilerinin kapasitesini biliyor da ondan” demişti. Haklıydı, bunu Kyoto’da anladım.

Koca sultan Ahmed er-Rifâî Hazretleri çok sayıda yazılı eser bırakmamış. Ken’an Rifâî Hazretleri’nin de yazılı eser sayısı çok değil. Öğrencisi Sâmiha Ayverdi’nin yazılı eser sayısı 40’tan fazla. Ken’an Rifâî Hazretleri bir sohbetinde “Sâmiha bizim yolumuzu kitapları ile ayakta tutacak” buyurmuşlar; başka bir sohbet esnasında “Bir gün tasavvuf akademilerde okutulacak” demişler. Tam bu noktada Sâmiha Ayverdi’nin öğrencisine bakıyoruz: Cemâlnur Sargut… Kitaplarının sayısı şimdilik 35 civarında. İnşaallah Allah ömür verirse daha da artacak. Buna ek olarak, Amerika’da North Carolina Üniversitesi’nde, Çin’de Pekin Üniversitesi’nde, İstanbul’da Üsküdar Üniversitesi’nde ve Japonya’da Kyoto Üniversitesi’nde kurulmasına vesile olduğu şimdilik dört tasavvufî akademik birim var.

Gelelim yazının sonuç kısmına… İşte tam da bu târihî açılışta, edep ederek ve inşaallah öğrencisiyimdir diye niyazda bulunduğum Cemâlnur Anneme, hocama lâyık olabilmek, bu nimetin lûtfunu bilmek için ne yapmak lâzım? Ahmed er-Rifâî Hazretleri’ne bihakkın lâyık olmuş mükemmel bir öğrenci Ken’an Rifâî Hazretleri, O’na bihakkın lâyık olmuş olağanüstü bir öğrenci Sâmiha Ayverdi, O’na bihakkın lâyık olmuş eşsiz bir öğrenci Cemâlnur Sargut, Cemâlnur Annemin inşaallah öğrencileri olan bizlere gelince… Nasıl lâyık olabiliriz ya da lâyık olabilir miyiz? Bilemiyorum. Sadece nefes almadan, bihakkın çalışmamız ve hizmet etmemiz gerektiğini tam da bu açılışta iliklerime kadar, her zerremde hissettiğimi ve titrediğimi biliyorum. Rabbim yanımızda ve yardımcımız olsun.

Maalesef dünyadaki son gidişat hepimizi üzen bir gidişat. İslâm dünyasının temsili, maalesef bazı ideolojiler, bazı akımlar ki bu ideolojiler ve akımlar aslında -adı belki söylenmiyor, artık cesaretle söylenmesi lâzım- petrodolarlarla bir yayılma fırsatı bulan Vahabî ideolojisinin sonuçlarıdır. Bunun üstünü örtmenin bir anlamı yok. Uzun yıllar Pakistan’da, Hindistan’da, Afganistan’da ve Afrika’nın bazı ülkelerinde açılan bazı bu zihniyetteki üniversiteler, fakülteler veya medreselerde eğitim gören çocukların en sonunda nasıl bir İslâm imajı çizdiklerini, nasıl bir ürün ortaya koyduklarını hepimiz maalesef üzülerek izliyoruz. 

Bunun yanında tasavvufî İslâm’ın, âriflerin temsil ettiği İslâm’ın maalesef bütün dünya genelinde bir garip olduğunu üzülerek ifade edeyim. Tabiî ki özellikle Anadolu coğrafyasının -Anadolu derken Anadolu’yu sadece bir lokasyon olarak söylemiyorum, bir kültür havzası olarak söylüyorum dolayısıyla buna Rumeli yani Balkan da dâhildir; Rumeli, Balkan bir bütündür- o açıdan Anadolu İslâmının mayasında yer alan, köklerinde yer alan tasavvufî İslâm’ın yani Yûnus Emre’lerin, Hacı Bektaş-ı Velî’lerin, Hacı Bayrâm-ı Velî’lerin, Mevlânâ’ların, on yıl civarında Anadolu’ya gelmiş ve irfanıyla insanları yıkamış, aydınlatmış olan Endülüslü büyük bilge Muhyiddîn İbnü’l Arabî’nin, bunun gibi büyük âriflerin hamurunu kardığı, mayasını çaldığı bir Anadolu İslâm’ının, yani Anadolu sûfî İslâmının hâmisi maalesef pek bulunmamakta. Belki günlük olarak bazı insanlar bununla ilgileniyorlar ama elinden tutup bunu bir resmen âdeta bir hayat, bir dünya görüşü olarak ilân edecek kimseler bulunmamakta. Bunlar içerisinde TÜRKKAD gibi bazı STK’ların yani sivil toplum kuruluşlarının bunun başını çekmesi sadece Türkiye içerisinde değil, bütün dünyada ellerinin uzanabildiği, imkânlarının elverdiği ölçüde işte önce Amerika’da başlayıp daha sonra Çin, ve şu an Japonya’da, Japonya’nın Kyoto Üniversitesi’nde “Sufi Studies” yani Ken’an Rifâî Tasavvufî Araştırmaları Merkezi’nin sponsoru olması, (…) hem maddî anlamda hem mânevî anlamda sponsoru olması gerçekten bence tebrike şâyan. Özellikle bu dönemde çok da takdir edilmesi gerekli bir hareket olarak görüyorum. Elinden tutulması, desteklenmesi gerekli bir hareket olarak görüyorum. (…)

Japonya’daki İslâm araştırma(cı)ları uzun yıllar değişik alanlarda çalışmalar yaptılar, nedense tasavvufla ilgileneni çok azdı. Var olanlar da Arap dili ve edebiyatı üzerinden veya Fars dili ve edebiyatı üzerinden ilgileniyorlardı. Ama bu son yeni nesille beraber üçüncü dönem dediğimiz, tasavvuf tarihinin üçüncü periyodu dediğimiz, özellikle şârihler diyebileceğimiz Osmanlı dönemi tasavvuf dünyasıyla ilgilenen, Osmanlı Türkçesi çalışan bazı genç kuşak Japon akademisyenlerin olması bence çok önemli bir nokta.

Çünkü bir İsmail Hakkı Bursevî, bir İsmail Ankaravî Dede, bir Niyâzî-i Mısrî gibi insanların yorumları, şiirleri, bir Yûnus Emre’nin yorumları, şiirleri aslında gerçekten İbnü’l Arabî’ye, Mevlânâ’ya, o çizgiye çok önemli katkı sunacaktır. Bunu maalesef dış dünya bilmiyor çünkü dil problemi var. Yani Türkçeyi bilmiyorlar. Çok az, akademiyada çok az insan Türkçe biliyor. Bilenler yani oryantalistik çalışanlar Arapça ve Farsça bildiği için Türkçeyi ihmal etmişler. Ama bu sayede inşallah ümit ediyorum ki Japonya’da bu vesileyle yeni kuşak nesil ilim adamları Türkçe’ye de önem verecekler.

TÜRKKAD’ın himmetiyle kurulmuş olan Ken’an Rifâî Tasavvufî Araştırmalar Merkezi inşallah burada bir model olur. Çin’deki Pekin Üniversitesi’nde açılanla beraber -ki birbirine çok yakın kültür havzaları bunlar- ümit ederiz ki çok güzel çalışmalar buradan çıkar. Japon öğrenciler burs alırlar ve tez yapmak için artık bizim sahadan, bizim coğrafyadan konular seçerler. Mesela bir İsmail Hakkı Bursevî veya bir Ken’ân Rifâî çalışan Japon ileride çıkar inşallah, ümit ediyoruz. Bu açıdan ben bütün emeği geçen kişilere, maddî ve mânevî katkıda bulunan kimseleri bir kere daha tebrik ediyorum, teşekkürlerimi sunuyorum çünkü çok önemli bir şey yapılıyor. Tasavvufî İslâm’ın akademik düzeyde, ciddi ve ilmî düzeyde elinin tutulması gerekiyordu uzun zamandır. Ben şahsen buna çaba sarf eden birisiyim ama maalesef kısmen başarılı olabiliyordum, bazı sebeplerden olamıyordum. Ama TÜRKKAD güzel bir organizasyon gerçekleştirdi. Ben tekrar tekrar tebrik ediyorum. (…)

Mahmut Erol Kılıç

(Prof. Dr. Mahmut Erol Kılıç – Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi – Kyoto Üniversitesi Ken’an Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi’nin açılış töreninin ardından yapılan röportaj – 8 Mart 2016 )

 

Ken’ân Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi daha önce hem North Carolina’da hem Çin’de açılmış olan tasavvuf araştırmaları ile ilgili kürsülerin Uzakdoğu’daki bir diğer ayağı ve bunun önemi şuradan kaynaklanıyor: Bu merkezin Hem Batı’nın hem Çin medeniyetinin ve diğer önemli bir ayak olan Japon medeniyetinin bizim kadim geleneğimiz olan tasavvuf ile ilgili araştırmalarda bir ev sahipliği yapması… Hem buradaki Orta Doğu çalışmalarına hem de tasavvuf ile ilgili buradaki çalışmalara bir ev sahipliği yapması… Kyoto Üniversitesi çerçevesinde düşünülerek böyle bir girişim başlatıldı. Bu girişimi başlatanlar(la), aslında târihî bir âna tanıklık ediyoruz hep birlikte. 

İslâmî araştırmalarda aslında Japonya’nın yeri biraz eskilere dayanıyor. Bizim jenerasyon bir Japon araştırmacının Kur’an’la ilgili bir çalışmasıyla büyümüştür. O eseri ilk fakülte yıllarında okuduğum zaman Japon bir bilim adamının böyle bir eseri yazmış olmasına bir taraftan hayret etmiştim bir taraftan sevinmiştim. Rahmetle anıyorum kendisini, Toshihiko Izutsu’nun “Kur’ân’da Allah ve İnsan” çalışması bu alanda önemli bir katkı mâhiyetindedir.  (…) Japon kültürüyle şöyle bir bağlantımız var. Tasavvufî gelenekte şöyle bir sözden bahsedilir. “Lâ fetâ illâ Ali ve lâ seyfe illâ zülfikâr.” Ali gibi fetâ, Ali gibi yiğit; Zülfikar gibi kılıç olmaz. İşte o fütüvvet anlayışı, Ahîlik anlayışı Anadolu tasavvufunda, Anadolu insanının üzerinde lonca teşkilâtlarıyla vesâire ciddi hizmetler vermiş tarih boyunca. Biz o fütüvveti, özellikle benim jenerasyonum üzerinden söyleyecek olursak biraz Japon şogunları üzerinden öğrenmiş olduk. O şogunların dirâyeti bize hep fütüvvetnâmelerde anlatılan eline, beline ve diline hâkim olan o insan tipinin bizim kültürümüzdeki bir yansıması gibiydi. Ki fütüvveti Hallâc-ı Mansur üç tane temel kavramdan birisi olarak sayar: “Tevhid, aşk ve fütüvvet” der.

Bu anlamda Japon geleneğinde bir disiplini görüyoruz. Din çok fazla hayatlarında görünmese bile aslında dinin insanlara vermek istediği en temel birinci hedeflerden birisi irâde sahibi, sorumluluk sahibi insan portresidir. Japon insanında buna bir yatkınlık görüyoruz. O yüzden tasavvufa karşı, aslında hem İslâm’a hem tasavvufa karşı (…) kendi kadim geleneklerinden gelen bir yatkınlıktan bahsedebiliriz. İş yapmalarındaki titizlik, gündelik yaşamlarındaki sabır, her yaptıkları işe özen gösterme… (…) Ne yaparsanız yapın, Allah her yapılan işin iyi derecede yapılmasından hoşlanır, bunu sever, diye bir hadis aklıma geldi. Japonlar burada gündelik gezilerimizde de bunu görüyoruz, seyahatimiz esnâsında da, her yaptıkları işe, basit bir yemek dahi olsa son derece özen gösteren bir tutum içindeler. Bu anlamda Ken’ân Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi hem Japonya’nın en eski devlet üniversitesi konumunda olan (…) Kyoto Üniversitesi’nin ev sahipliğinde  (…) Uzakdoğu insanıyla İslâm medeniyetindeki hem tarihte hem günümüzde yapılan çalışmaları koordine etmesi bakımından da önemli bir merkez hüviyetine bürünecektir. 

Tabiî bu tür çalışmaların diğer bir katkısı şu olacaktır yakın ve uzak gelecekte: Günümüzde medeniyetler arası çatışmaların, medeniyetler arası ihtilafların, savaş senaryolarının konuşulduğu günümüzde aslında medeniyetlerin birbirlerini yeterince tanımadığını, bu tanımayışın daha sonra kavram anarşisine, daha sonra bunun bir fiziksel ayrılıklara neden olduğunu görüyoruz. Bu tür enstitüler öncelikli olarak buralarda, mutfakta üretilecek bilgiyi ilim âlemine tanıtacak, bunlar yayınlarla, eserlerle daha kalıcı hâle getirilecek, daha sonra bunlar halkların birbirlerini tanımalarında çok etkili olacaktır. (…) Hakikat boyutuna dâir dile getirilen her şey bütün insanlık âilesini birbirine bağlar diyebiliriz. Enstitünün bu tür çalışmalara büyük katkısı olacağını umuyorum. Hayırlara vesile olmasını diliyorum. Emeği geçen, başta TÜRKKAD ve diğer emeği geçenlerin hepsine buradan şükranlarımı sunuyorum, saygılarımı sunuyorum. 

Osman Nuri Küçük

 

(Doç. Dr. Osman Nuri Küçük – Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü – Kyoto Üniversitesi Ken’an Rifâî Tasavvuf Araştırmaları Merkezi’nin açılış töreninin ardından yapılan röportaj – 7 Mart 2016)