İNCİNME, İNCİTME…

İlm ile âmâl ile hâsıl olur kalb-i selim
Hakk’ı tevhîd eylemektir cümle ilmin gayesi

Ama bu ilimden maksat, zâhir ilimler değildir. Kendini bilmek, yokluğunu görmek ve Hakk’ı tevhîd eylemek ilmidir. İşte ilmin gayesi budur. Tevhidden maksat da, her yapılan şeyi Allah’tan bilmektir. Amele gelince:

İstikâmettir bütün âmâlin hep gayesi
Hep fenâ-yı halkladır tevhid bakâ-yı Hak’ladır

İşte, amelden maksat istikâmettir. Yâni her yerde Hakk’ı görüp ona göre hareket eylemektir. Ne kimseyi inciteceksin ne de kimseden incineceksin. “İncitmemek ne ise ama incinmemek nasıl olur?” dersen, her yerde Hakk’ı gördükten sonra kimden incinebilirsin? Nâhoş bir muameleye mâruz kaldığın vakit “Bunu yaptıran Allâh’ımdır” diye halkı nefyedince, tabiatiyle incinemezsin.

(Ken’an Rifâî, Sohbetler, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2000, s. 213)