Yazılar

Umre Hakkında

/0 Yorumlar/tarafından

Kâbe’nin üç sütunu dört köşesi vardır. Yani Fâtiha’nın yedi âyeti insanın cemâlinde olan yedi işaret demektir ki ateş, hava, su ve topraktan ibaret dört unsur ile akıl, ruh ve nefse işarettir. Bu üç sütun, Peygamberimiz’in üç özelliği üzere yapılmıştır: “Müctebâ”, “Murtazâ”, “Mustafâ!” Bir kimse ki şerîat, tarîkat, hakîkat ve mârifet derecelerinden geçerek temizlenirse, bu makamları idrak eder. Yani bakın, gönül Kâbe’si böyle inşa edilir.

Peygamber nefsi ile beğenilmiştir. Allah onun nefsini beğenmiş, onun nefsini tekâmül ettirmiş sâfiye makamına çıkarmış, içinde Allah’tan başka bir şey barındırmayan nefsini ve aklını seçmiştir. O akıl çok güzel bir akıldır. O akıl, idrak makamında bir akıldır. Ve onunla Peygamber’i kendine yakınlaşmıştır. Mustafa yakîn, en yakın olan, onunla arasında mesâfesiz olan demek.

Şimdi bu üç sütun ile başlayan ve Hamd ismiyle tamamlanan Kâbe’nin o köşesinde Hacerü’l-Esved denen mânâ taşı var. Aslında görüyoruz ki Peygamber’in mânâsı etrafında tavaf ediyoruz. Onun gönlü ve gönlünün mânâsı etrafında tavaf ediyoruz. Bunun için önce ihram giyiyoruz.

İhram giymek, “tüm nefsi arzu ve isteklerden temizledim Allah’ım, bende bana ait bir şey kalmadı, artık huzuruna çıkmaya hazırım” demektir. Bunu yapmazsak huzura çıkamayız. Abdest alıp, ihram giyip, huzura çıkarız.

İhram, beyaz, iki parça, dikişsiz bir örtüdür. Âdetâ kefen giymiş ve geçici hayatın bütün sıkıntılarından kurtulmuş, Allah’a yönelmiş, bir nevi “ölmeden önce ölme” makamına yükselmiş kişinin kıyafetidir. Bunun iki parça olması, Allah’ın azamet ve kibriyâsının o kişinin üzerinde tecellî ettiğine delildir. Mânevî anlamda ise, kulu görmekten vazgeçip Allah’a odaklanmak demektir. İhram giyerek niyetlenilir ve tavafa başlanır. Hacerü’l Esved’den izin alınır.

Hacerü’l-Esved ruha işarettir. Ebû Kubeys Dağı’nın sarsılıp yarılmasıyla ortaya çıkmıştır. Sanki ruhun sıkıntı ve belâlar sonucunda vücutta ortaya çıkışı gibi. Nefsânî kuvvetlerin kalbe galip gelip istilâ etmesiyle beyaz iken karardığı söylenir. Bu yüzden Hacerü’l-Esved’den izin almak, ruh makamındaki Peygamber’den veya Allah’ın Hayy isminden izin almaya benzer. Hacerü’l-Esved’e bakınca akla Tîn Sûresi gelebilir. “Biz insanı en güzel sûrette yarattık. Sonra onu aşağıların aşağısına indirdik.”

İhram giyip ya da hanım olduğumuz için ihram mecburiyeti olmadan huzura çıktığımızda, niyetlenip izin alınca birinci şavta başlarız. Bu Allah’ın Hayy isminin vücudumuzda tecellî etmesi için yapılan bir dönüştür. Yani hayatımızı Allah’ın hayatına bağlarız.

İkinci şavt, ilmimizi Allah’ın ilmine, üçüncü şavt irademizi Allah’ın iradesine, dördüncüde kudretimizi Allah’ın kudretine, beşincide işitmemizi onun işitmesine, altıncıda görmemizi onun görmesine, yedincide ise konuşmamızı onun konuşmasına bağlarız ve şu hadis zuhur eder: “Ben onun işiten kulağı ve gören gözü olurum.”

Böylece bir tavaf tamamlanmış olur. Bu durumda şu hâller ortaya çıkar:

“Allah’ım Hayy sıfatı ile beni dirilt! Senin Hayy sıfatın ile beni dirilt ki, Kâbe’ye gelmekten maksadımı hâsıl edeyim. Neyin etrafında döndüğümü bileyim, her şeyi idrak edeyim.”

İkinci dönüşte, “Allah’ım kuvveti kudretini bana nasip et ki, ben senin kuvveti kudretin ile dirileyim”, üçüncü dönüşte “Allah’ım bana ilminle tecellî et. Yani bende isminle ortaya çık! Sana ait bir şeyle ben ortaya çıkayım”, dördüncü dönüşte “Bu kadar güzelleştim bana nefsimi idare gücü ver! Nefsim çıksın aradan!”, beşinci, altıncı ve yedinci dönüşlerde, “Allah’ım benden gören sen ol, Allah’ım benden işiten sen ol, Allah’ım benden konuşan sen ol” diye niyaz edilir.

Sonuçta o hâle geliriz ki artık tavaf bittiğinde ortada ben diye bir şey kalmaz. Allah irade etmiştir, kul Allah’a tam teslim olmuştur kurbanlık koyun gibi! Sonra namaz kılar, şükrederiz. Namaz şükürdür, secde yokluktur, hiçliktir! Kâbe’ye bakarak o hakîkate bakarak şükrederiz!

Kılınan namazın mânâsı vücudumuzda Allah’a ait olan ismimizin ortaya çıkmasıdır. Sonrasında Zemzem içeriz. Zemzem kelime anlamıyla “Sus” demektir. Nefis susar, ruh baştan aşağı ilim kesilir. Zemzem hakîkat ilmine ulaşmak demektir.

Sonra sa’y yaparız! Safâ ve Merve arasında yedi kere gidip geliriz. Safâ halka ait sıfatlardan soyunmak, Merve ilâhî sıfatları giyinmek demektir. Yedi kere gidiş gelişin sonucunda Allah’ın sıfatıyla sıfatlanmış olarak saçımızı kestiririz ki, iddia ve benlikten kurtulduğumuzu anlayalım diye.

Bazı sembollerin mânâları şudur:

Umre veya hac sırasınca güzel koku sürmeyi terk; isim ve sıfatlardan soyunup zâta yönelmek demektir. Sürme çekmeyi terk; mucize görse de onu anlatmayı terk demektir. Cinsî münasebeti terk; vücutta tasarrufu terk etmek demektir. Mikat, kalp demektir. Arafat, mârifet makamı, ârif olmak demektir. Müzdelife, makamın yükselmesi; Mina, mânevî isteklerimize kavuşmak; üç kere şeytan taşlamak, vücudumuzdaki nefs, tabiat ve âdetleri taşlamak demektir. Vedâ tavafı, hidâyete ermek demektir.

Umrenin bittiği anki zevki anlatmam mümkün değil. Allah nasip etti, ben çok umre yaptım, o zevk için umre yaptım. O vazifeyi yapmış olmanın, o temizlenmeyi ummuş olmanın, Allah’ın mânâsını giyinmeye hazırlanmanın zevki ile, genelde gece yarısı umre bittiğinde duyduğun mutluluğu, huzuru, zevki hiçbir şekilde anlatmak mümkün değil. Artık sen yoksun. O öyle bir zevk.

 

(Yukarıdaki metin şu kaynaktan alınmıştır: Cemâlnur Sargut, Kur’an ile Var Olmak, Nefes Yayınevi, İstanbul, 2014, s. 149-153.)

Umre Yolu

/0 Yorumlar/tarafından

“Yol gönüldür. Gitmek, kendiliksiz kendine gitmektir, bilmek ve bulmaktır.”

Ken’an Rifâî

Henüz umreye gidemedim. Doğrusu bu yolculuğu hasretle bekliyorum. Yazın sıcaklar bastırınca Mekke’yi düşünüp, bir yerde kalabalıkta sıkışınca Mescid-i Nebevî’yi düşünüp mutlu oluyorum, acaba nasıl olacak diye düşününce heyecanlanıyorum. Hacer’ül Esved’i öpebilecek miyim, öperken nasıl atlayacağım, bunları düşünmek bile şu anda yüzümü güldürüyor.

Hz. Peygamber’in huzuruna varma, yeşil halıda namaz kılma, Kâbe’yi ilk kez görünce hissedilen duygular… Gidenlere sorduğum, anlattıklarını içer gibi dinleyip içimde büyüttüğüm çok şey var. Evet, benim de param pulum yok ama bu işlerin parayla pulla olmadığını da sayısız örnekte gördüm. Yol açılınca, her şey yerini buluyor ve diyorlar ki “Bir bakıyorsun, oradasın!”

Yol açılınca demişken…

Bu yazıya başlamadan önce, Efendimin bir sözü vardı gönlümde. “Yol gönüldür. Gitmek, kendiliksiz kendine gitmektir, bilmek ve bulmaktır.” buyurmuşlar.

Anlamam gereken tek bir şey var.

Bilmem gereken tek bir şey var.

Bulmam gereken tek bir şey var.

Kendim…

Yol, gönlüm… Umre yolculuğu da benim bu âlemde kendi hakikatime gidişimin belki bir provası… Tek bir parçası olduğum o bütünü bu âlemde seyredebileceğim; yalnızca o mânâya odaklanabileceğim bir fırsat umre. İster Kâbe olsun, ister Mescid-i Nebevî; ister insan-ı kâmilin huzuru olsun, isterse bir taş… Hepsi ayna, hepsinde kendimi göreceğim. Yeter ki bu fırsatı değerlendirip gördüğüm her şeyin kendimi tanımam için olduğunu göz ardı etmeyeyim…

Umre Benim İçin Hasret Demektir

/0 Yorumlar/tarafından

Umre herkesin olduğu gibi kabul edildiği yerdir: kimseye “kimsin, kimlerdensin?” diye soru sorulmadığı, millet, eğitim, gelir düzeyi ya da aklınıza gelen diğer sosyal farklılıkların yok olduğu, herkesin bir merkezde, tek bir şeye odaklanarak kendini bulduğu ya da aslına en yaklaştığı ibâdettir.

Kâbe’yi tavaf ederken ya da Ravza’da ziyaret saatini beklerken kimsenin kimseden farkı yoktur; herkes aynı iştiyak ile beklemekte, benzer giysiler içinde, eşit şartlarda Hz. Peygamber’in kendisini huzura kabul edip etmeyeceğini merak etmektedir.

Ravza’da Hz. Fatma makamı önünde namaz kılabilmek için ömürlerinde belki de hiçbir şey için böylesine mücadele etmemiş olan kadınlar itişirken pek çoğunun gözünde özlem, yakarış, yalvarış, aşk vardır. Kimi hırsla namaz kılar; kimileri hak yemek korkusuyla acele ederek… Ancak herkes farklı nedenlerle de olsa tek bir merkeze odaklıdır orada. Herkesi ezip geçen devâsâ Sudanlı kadınların gözlerindeki derin peygamber aşkını ve özlemi görünce, biraz önce ezilen ayağın bir önemi kalmaz. Çünkü bilirsin ki herkes aynı sevgiliye ulaşmak için aylarca, belki yıllarca beklemiş ve bu kavuşma ânında kendince coşkusunu yaşamaktadır.

Turnusol kâğıdı gibidir umre ibâdeti, kişiye aslını çok net gösterir. Çok sâkin mizaçlı bildiğiniz biri yırtıcı bir kuşa,  çabuk öfkelenir bildiğiniz kişi sâkin ve müşfik birine dönüşebilir orada. Aceleci sabırlı, kibirli mütevâzı olabilir. Sert bir aile babası gözyaşları içinde yakarırken bulabilir kendini. Kaç kişi bunu fark eder bilmem ama diğer âlem gibidir umre seyahati… Sanki ölmüşüzdür de diğer âlemde uyanmışızdır, hakikatimizin bu dünyada en belirgin olduğu yerdir umre. Maddî ve mânevî ikramlar olur. Bir zevkten diğerine geçer insan, durmadan namaz kılar ama gün nasıl geçer anlamaz. Sıkıntının olmadığı bir yer bence umre. Sanki “Her an yeni bir şanla dirilir” âyetini en çok idrak ettiğimiz yerdir.

Umre benim için hasret demektir. Sevgilinin hitabının en açık olduğu, çok şımartıldığımız, Allah’ın Rahman ve Rahim sıfatlarının en belirgin olduğu yerdir. Aslında tabiî ki bu sıfatlar her an çok belirgindir, ama galiba umre bizim nefsimizden en çok uzaklaşıp bu rahmeti en çok idrak edebildiğimiz ibâdettir. Yaratıldığım için en çok şükrettiğim, yüzümde sevgiyi, kalbimde imanı, bedenimde dermanı en çok bulduğum, bu dünyadan tatile çıkıp hem burada hem orada olmanın zevkini aldığım, zevk deryasıdır benim için. Hocam Cemâlnur Sargut’un varlığına bir kez daha şükrettiğim, ne kadar şanslı olduğumu idrak ettiğim, beni oraya götürene, orada kabul edene, bir de üstelik ikram edene şükürden âciz olduğum bir aşk deryâsıdır benim için…

Allah yeniden nasip eder inşallah…

 

Kâbe Hakkında Hadisler

/0 Yorumlar/tarafından

“Bir Müslümanın kalbini kırmak, haksız olarak incitmek, Kâbe’yi yetmiş kere yıkmaktan daha günahtır.”

“Merhaba Ey Beytullah! Ne Büyüksün ve hürmetin ne büyüktür. Lâkin mümin, Allahü Teâlâ indinde senden daha muhteremdir.”

“Ey Kâbe, Seni Allahü Teâlâ, şerefli, mükerrem ve muazzam kıldı; Fakat Mümin, hürmet bakımından senden daha kıymetlidir.”

“Mümin, Kâbe’den üstündür.”

Her Günümüz Umre Olsun

/0 Yorumlar/tarafından

Bu sabah uykudan uyandığımızda sırt üstü yatıp derin derin nefes alalım. Ellerimizin, ayaklarımızın, iç organlarımızın ve aklımızın yavaş yavaş yerine gelmesini hissedelim, bu uyanışa müsaade edelim.
Ne vakit ki zihnimiz açılmıştır, kalkıp pencereyi sonuna kadar açalım, yeniden uzanalım. Mümkünse üstümüzü de açık bırakalım. Temiz havayı ciğerlerimize çekerken hücrelerimizin yaşam dolduğunu hissedelim ve bize hayat denen bu yolda bir gün daha bahşedildiği için şükür içinde olalım.

Vakitlice yataktan kalkıp temizlenerek abdest alalım. Sabahın o en güzel saatinde namazımızı kılalım. Kadın ise sade ve zarif, erkek isek temiz ve şık giyinmek sûretiyle muhakkak bakımlı olmaya gayret edelim. Hazır olduğumuzda bütün gün Kâbe’nin etrafında tavaf edecekmişcesine bir inanış içinde kapıdan dışarı ilk adımımızı atalım. Çünkü umre yolculuğu, hac yolculuğu gibi bir kişisel ibâdet yolculuğudur. Bu yolculuk, kişinin mânevî hayatını gözden geçirmesi ve rûhî bir yenilenme gerçekleştirebilmesi için bir fırsattır.

Üzerimize giydiğimiz kıyafetlerimiz ihramımız olsun. Varsayalım ki gün içinde karşımıza çıkacak herkesin kıyafeti de onların ihramıdır. Hatırlamaya çalışalım ki ihram, sadece bir kumaş parçası, bir elbise değildir. İhrama bürünmek bir niyete ve telbiyeye giriştir. Bu hareket fiziksel bir sonuç doğursa da (elbiseyi kuşanma), aslen içsel olarak verilmiş bir karardır.

Yan masamızdaki çalışma arkadaşımız ile göz göze geldiğimizde onun özünü görmeye çalışalım. Gönlümüzde hissederek iman edelim ki, eşitiz. İdrak etmeye çalışalım ki biz bütün yaratılmışlar ile kardeşiz ve hepimiz bu dünyada Yaratan’ın misafirleriyiz. Geçmişte hatâlar yapmış olsak, küfüre düşmüş olsak bile, kuşandığımız ihram ile, günümüzü tıpkı umrede olması gerektiği gibi, kibir, kıskançlık, kırılma, kavga, ve küfür duyguları olmadan geçirmeye çalışalım. Diğer bir deyişle, ‘tövbe’ edelim, özümüze dönelim.

Gün içinde başımıza gelen olaylara sabır gösterelim. Gerçekten içimiz sıkıldığında, sessizce ‘Allah’ çekelim. Nasıl ki umre kendimizi yenilemek için bir fırsattır, biz de aynı şekilde, nefis muhasebesini yapıp duygularımızı kontrol ederek benliğimizi tekâmül etmeye yönlendirelim.

Umreye gidebilmek bir nasip işidir… Kimisine kısmet olur, kimisine ne eylerse eylesin, nasip olmaz… Ben umreye de hacca da henüz gidemedim. Fakat oralara gidemedik diye üzülmek yerine, her günü umreye gider gibi yaşamanın bir kıymeti olduğunu düşünüyorum. En nihâyetinde umreye niyet etmek, bir samimiyet göstergesidir. Yenilenmek için af dileyerek tövbe etmek için karar verdiğimizin göstergesidir. Bu samimiyet sonrası kardeşlik bilincine ermek, insânî değerleri yaşamak demektir.

Belki ben ve benim gibi niyetlilere de bu yolculuk bir gün nasip edilir ama o zamana dek, her günümüz umre yapar gibi olsun inşaallah.

Îfâ-yı Hac

/0 Yorumlar/tarafından

Kâbetü’l-uşşâk için ben yollara düştüm bugün
Hem bevâdî-i hevâ-yı nefsi hep geçtim bugün
Gıll ü gış, benlik libâsından çıkıp oldum revân
Tâat ihrâmiyle irfân-ı Arafât’a bugün

Taşlayıp Minâ-yı aşkta nefs ü şeytan varlığım
Beyt-i rûy-i yâri tavf etmek bana oldu nasîb
Hâl-i ruhsârı Hacerü’l-esved’e sürdüm yüzüm
Sa’y ile oldum safâ-yı vahdete el-hak karîb

Vech-i yâr kıblemdir, ondan “Kābe kavseyn” âşikâr
Gözleriyle kaşları mihrâb-ı “Ev ednâ”m benim
Bi’r-i Zemzemdir bilâ-şek çâh-ı zenahdân-ı yâr
Kāmet-i Tûbâ’dır hüsnü, ravzası cennetlerim

Ref’ olup nefs zulmeti, gördüm nikapsız âşikâr
Mushaf-ı vechinde “Mâ kâne Muhammed”den nişân
Eyle Bismil-gâh-ı aşkta nefsini kurbân-ı yâr
Bulmak istersen eğer Ken’ân hayât-ı câvidân

Huzur, Aşk, Kudret

/0 Yorumlar/tarafından

Umre bir insana ne hissettirebilir? İlk bakışta basmakalıp bir sorudur bu. Oysa büyük mutasavvıflardan öğrendiğimize göre nasıl herkesin kendi mirâcı varsa aynı zamanda kendi umresi de olmalıdır. Ben de kişisel umre tecrübemi aktarmak istiyorum.

Bana kalırsa umre üç başlıkta ele alınabilir: “Huzur”, “aşk” ve “kudret”. Bu üç hâl birbiriyle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Huzur bulunmadan aşk kavranamaz, aşk olmadan kudret fark edilemez.

Neydi huzur? Huzurun huzurda olmak olduğunu Peygamber Efendimiz’in huzurunda hissettim. Huzur hep oradaydı ama oraya ayak basana kadar bunu idrak etmemiştim. Aslında o anda bu yaşıma kadar hiçbir şeyi idrak etmediğimi, hatta idrak etmeye bile çalışmadığımı anladım. Yaptığım bütün ibâdetleri bir görev olarak düşündüğüm için yaptığımı, yapmaya çalıştığımı anladım orada. Çünkü aşkı temâşâ ettim, onda kayboldum.

Neydi aşk? Eskiden güzel bir manzaraya baktığımda, insanların birbirlerine çıkarsız şekilde yaklaştıklarını hissettiğimde, sevdiğim müziği dinlediğimde aşk böyle bir şey olmalı derdim. Kâbe’yi kendi içimde anlamlandırmaya başladığım andan itibâren bütün bu Allah’ın bize verdiği güzelliklerde hissettiğim aşkın çıkış noktasının Kâbe’de olmak olduğunu idrak ettim:  Aşk bu imiş, dedim. Aşkta zaman yokmuş, mekân yokmuş, kişiler yokmuş, sözcükler yokmuş… Sadece O varmış. Tavaf ederken, Kâbe’yi seyrederken, namaz kılarken huzurlu bir gönlün içinde hissettim kendimi. Beni saran, kucaklayan, yol gösteren, paylaşmayı öğreten, affeden bir rehberle olduğumu idrak ettim. Aslında, Efendimi idrak etmeye başladığımı hissettim. Birlik olmayı, birlikte olmayı her zerremde tadarken, çok şükür, Nur Dağı’na çıkmaya başladım. Fakat akılla Hira’ya ulaşamayacağımı daha ilk adımımda anladım.

Neydi kudret? Nur Dağı’nda hissetmiştim onu; orada bir kudretin beni aşkla sardığını anladım. Allah’ın “Hay” olduğunu Hira Mağarasına adım adım yaklaşırken hâl ettim. İnerken orayı özleyeceğimi ama hep orada olduğumu, huzurda olduğumu idrak etmem, hatırlamam gerektiğini düşündüm. Bir de o anlarda Tur Dağı ile Nur Dağı arasındaki farkı hissettim.  İkisinde de kudret vardı ama Tur’da akıl, Nur’da aşk hâkimdi. Bir an şu geçti aklımdan: Tur’a çıkmamın nedeni Nur Dağı’nın mânâsıydı sanki.

Kısacası, benim için umre birbirinin içinde eriyen üç hâlden ibarettir: Huzur, Aşk, Kudret, yani HAK…

Nurdan Tuhfe

Fütûhât-ı Mekkiyye’den…

/0 Yorumlar/tarafından

Allah’ın evi, mümin kulunun kalbidir. Ev, O’nun isminin evidir. Arş ise, Rahman’ın istivâ ettiği yerdir. ‘Hangi isimle duâ ederseniz (edin), en güzel isimler O’na âittir.’ ‘Duânı ne çok sesli ne de bütünüyle içinden oku.’ ‘Çünkü Allah gizliyi de açığı da bilir.’ Aynı zamanda Allah ‘gizleneni ve daha da gizliyi de bilir.’ ‘Daha gizli’, ‘bu ikisinin arasında bir yol benimse’ âyetinde belirtilen durumdur. Çünkü sözü edilen yol, sırdan daha gizlidir, yani daha açıktır. Çünkü iki uç arasında engel olup ikisini belirleyen ve ikisini ayırt eden orta, o iki şeyden daha gizlidir. Örnek olarak, güneş ile gölge arasındaki ayrım çizgisini veyâ acı ve tatlı denizler arasındaki berzahı veyâ bir cisimde siyah ile beyaz arasındaki ayırıcıyı verebiliriz. Biliriz ki, ortada bir ayırıcı vardır, fakat göz algılayamaz. Ne olduğunu, başka bir ifâdeyle mâhiyetini bilemezse de, akıl onun varlığına tanıktır. (…)

Hac bu Ev’in belirli bir zamanda sürekli ziyâret edilmesi anlamına geldiği gibi kalp de belirli bir hâlde ilâhî isimlere ulaşmak ister. Çünkü her ismin kendisine özgü özel bir hâli vardır. Söz konusu hâl her ne vakit kuldan ortaya çıksa, kendisine âit ilâhî ismi aradığı gibi o isim de bu hâli arar. Bu nedenle ilâhî isimler kalp evini ‘hacceder’ (sürekli ziyâret eder). Bazen bu isimler, kalbin Hakk’ı sığdırması bakımından kendisini ziyâret eder. Bunun yanı sıra ilâhî isimler, isimlendirilenlerini arar ve onların isimlendirilenlerini ziyâret etmeleri kaçınılmazdır. Bu amaçla ilâhî isimler, Hakk’ın bildiği bir genişliğe sâhip bu evi ziyâret ederler. İlâhî isimlerin kalbe yönelmelerinin nedeni, onun varlıklardan talep ettikleri hâllere doğru yönelmiş olmasıdır. İlâhî isimlerin hükümleri söz konusu varlığa işlediğinde, bu kez isimlendirilenini aramak üzere geri döner. Bu kez, mümin kulun kalbini arar ve ona yönelir. İsimlerin yinelenen bu yönelişleri ve ziyâret (bâtınî yorumda) ‘hac’ diye isimlendirilir. Her yıl insanların, cinlerin ve meleklerin farz ve nâfile hac nedeniyle Kâbe’yi ziyâretleri de yinelenir. Hac zamanının ve durumunun dışında bu yöneliş hac olarak değil, sadece ziyâret diye isimlendirilir ki, bunun adı umredir.

Umre, ziyâret demektir. Bununla birlikte umrede ihram giymek, tavâf etmek, (Safâ ile Merve arasında) koşmak, saçları kesmek veyâ kısaltmak, sonra da ihramdan çıkmak gibi uygulamalar bulunduğu için ‘küçük hac’ diye isimlendirildi. Yine de, umre hacdaki bütün uygulamaları içermediği için bütün uygulamaların yerine getirildiği büyük hacca kıyasla küçük hac diye isimlendirildi. ‘Kıran haccı’ yaparak ikisini birleştiren kişinin tek bir tavaf ve tek bir sa’y (koşma) yapması yeterlidir. Nitekim Hz. Peygamber, vedâ haccında kıran haccı yaparken böyle yaparak şöyle buyurdu: ‘Hac uygulamalarınızı benden öğrenin.’ Âhirette genel ziyâretteki durum da böyledir. Bu ziyâret, dünya hayâtındaki hac konumundadır. Umre haccı ise, her insana özgü ziyârete benzer. Kim ne kadar (kalbini) îmâr ederse, Rabbini de o ölçüde ziyâret eder. Belirli bir zamanda yapılması gerekli olan genel ziyâret ise, büyük haccın karşılığıdır. Özel ziyâret ise –ki umre demektir– herhangi bir zamana özgü değildir. Öyleyse onun hükmü, zaman bakımından büyük hacdan daha etkindir. Büyük haccın hükmü ise, uygulamaları yerine getirme bakımından umreden daha etkindir. Bu durum, hac ile umre arasında üstünlük ilişkisini sağlamak içindir. Bu sâyede üstünlük karşılaştırması yapılamayacak kemâl Allah’a özgü kalır. Allah’ın dışındakiler ise böyle değildir.

 

Kaynak: İbn Arabî, Fütûhât-ı Mekkiyye, çeviri: Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2007, Cilt 5, s. 242-244

Sende Ara Sende Bul

/0 Yorumlar/tarafından

Geçenlerde katıldığım bir eğitimde eğitmen,  Amerikalı bir sosyal psikolog profesörün pozitivite oranları adlı teorisinden söz etti. En yalın ifadesiyle profesör, insanın bir sistem olduğundan ve her negatif düşünce ve his yoluyla bu sistemin dengesinin bozulduğundan söz etmekteydi. Sistemin yeniden dengeye gelebilmesi ise ancak üç pozitif düşünce ya da his yoluyla mümkün olmaktaydı. Bunu duyduğum anda hemen aklıma Muhyiddin Ibn-i Arabî’nin yaklaşık 8 yüzyıl önce dile getirdikleri geldi. Kendisi bizlere, bir elbise ile olumsuz bir durum ya da tavır oluşturduğumuzda yine aynı elbise ile olumlu bir durum ve tavır oluşturmamızı ya da belli bir mekânda olumsuz bir davranış ya da duygu oluşturduğumuzda yine aynı mekânda olumlu bir davranış veya duygu oluşturmamızı söylüyor ve 8 yüzyıl önceden ancak bu şekilde kendimizle beraber içinde bulunduğumuz çevreyi de temizleyebileceğimize dikkat çekiyordu.

Bizler son 50-60 yılda artık sistemik bir düşünce yapısıyla evreni bir sistemler bütünü olarak düşünmeye ve bu sistemlerin kendi iç dengelerinin diğer tüm sistemlerle olan ilgisini ve etkileşimini anlamaya başladık. Öte yandan bu bağ ve etkileşim, bizlere asırlardır mutasavvıflar tarafından çeşitli şekillerde, çeşitli metaforlarla anlatılmaya çalışılmıştır. Mutasavvıflar, asırlar öncesinden insan denilen sistemin ekolojisi (çevresi) üzerine olan etkisine dikkat çekerek bu karşılıklı alışverişin tabiatını açıklamaya çalışmışlardır. Bugün bizlerin enerji dediğimiz ve varlığı moleküler seviyede dönüştürebildiğine türlü kanıtlar getirdiğimiz unsura “eser halinde ruh” demişler ve bu ruhun tüm eşyada bulunduğuna, lâtif olan ruhların birbirinin halinden etkileneceğine dikkat çekmişlerdir. İnsanı içinde bulunduğu çevrenin bir parçası olarak anlamış ve onun çevresini etkilediği ölçüde çevrenin de onun üzerindeki dönüştürücü etkisine işaret etmişlerdir.

Günümüzde özellikle disiplinlerarası bir uzmanlık alanı olan nörobilim alanındaki çalışmalar, insanın düşünce yoluyla nasıl çevresini dönüştürdüğünü bize gösterirken dönüştürdüğü bu çevrenin de yine insanın kendisi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır. Bu minvalde yüzyıllar öncesinden Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin, evimizin bahçesine diken ekmeyeceğimiz gibi gönül bahçelerimize de dikenler ekmememizi bizlere öğütlemesi, yine aynı etkiyi bizlere anlatmak için olsa gerektir. Gönül bahçesine ekilen endişe, kin, öfke, korku, şüphe dikenleri, zaman içerisinde bizleri kaçınılmaz olarak dönüştürecek, bugün bizim şekillendirdiğimiz bahçe yarın bizi yeniden şekillendirecek ve bu böylece sürüp gidecektir. Bizler ise kehânetlerimizin kendi kendini gerçekleştirme gücünden bîhaber olarak “ben dememiş miydim” diye bir de haklılığımızı ya da ileri görüşlülüğümüzü etrafımızdakilere ispatlamaya çalışırız. Elini kaldırmış olan adamı gördüğünde eşleri “aman vuracak!” derken, “hayır, sevecek” diyen Kenan er-Rifâî’ den ya da “söz vücut bulur” diyen âriflerden daha mı ileri görüşlü, daha mı iz’an sahibiyizdir acaba? Öte yandan bugünün bilimi de, yeni görüntüleme teknikleri sayesinde, 21 gün boyunca tekrar eden düşünme tarzının, fikrin ya da davranışın beyinde o doğrultuda yeni bir nörolojik yol oluşturduğunu bizlere kanıtlamaktadır.

İnsanın aradığı her dermanın kendi içinde olduğunu “sende ara sende bul” diyerek hatırlatmak isteyen mutasavvıflar -bizler çok farkında olmasak da- asırlardır bilime ve sanata dünyanın dört bir yanında, ışık tutmuşlardır. Yazının başında sözünü ettiğim Amerikalı profesör, hakkında biraz araştırma yaptığımda ise karşıma çıkanlar hem şaşırtıcı ama bir o kadar da “tabii ya” dedirtecek türdendi. Prof. Barbara Fredrickson, bugün Kenan Rifâî İslâm Araştırmaları Kürsüsü’nün de bulunduğu Kuzey Carolina Üniversitesi bünyesinde çalışmalar yapan -ince bir nükteyi işaret edercesine- “Kenan” Distinguished profesörlerindendir. Yaptığı sunumlarda ve çalışmalarında İslâm mutasavvıflarından alıntılar yapıyor olması da çalışmalarında onlardan ne kadar etkilendiğini gözler önüne sermektedir.

15 Dakika

/0 Yorumlar/tarafından

Şehir hayatının insanı içine alan girdap tadında bir ritmi vardır. Öncelikleri genelde kendisi belirler. Merkeze işinizi koyarsınız, geri kalan yaşantınızı da etrafına örersiniz. Aslında sokakta rastgele çevireceğiniz her on kişiden beki en az sekizi kendisiyle özdeşleştiremediği, gerçek bir anlam katamadığı bir işi hasbelkader icra etmekle meşgul olduğunu itiraf edecektir. Yalnızca ekmek parası için çoğu zaman özensizce, öylesine yapageldiğimiz işler… Bu da içten içe bir tadsızlığın temel kaynağıdır hayatımızda.

İkinci sırada pek çoklarımız için yolda geçen süreler gelir. İstanbul gibi bir metropolde eviniz ile iş yeriniz birbirine yakın değilse trafiği olmazsa olmaz bir meşguliyet kalemi olarak dikkate alırsınız. Günde en iyi ihtimalle dokuz saati işte, üç saati yolda geçiriyor ve uykuya da hâlâ hatırı sayılır bir zamanı ayırmak zorunda hissediyorsanız, elinizde geriye günde 4-5 saatten fazla kalmamış demektir. Ye, yıkan, ev halkı ile bir-iki kelâm et, televizyona boş gözlerle bak. Okumak istediklerini, yapmak istediklerini, görüşmek ve görmek istediğin diğer herkesi ve herşeyi hiç gelmeyen tatillere sakla. Geçmiş olsun; yılda en az 240 günü bu şekilde tükettiniz.

Günlük yaşam içinde kanıksadığımız bu uğraşlar silsilesi bir kâğıdın satırları arasına karışınca ne kadar da ürkütücü görünüyor, öyle değil mi?

Bu yazının sonu, hayatın tadını çıkarmak için gidip bir Ege kasabasında kendinize pansiyon açın ya da bağınızı, bostanınızı ekin, kendinizi doğaya karıştırın türünden romantik ancak gerçekleşmesi pek az kişiye nasib olacak türden ilhamlara bağlanmamalı. Bilakis yaşamı olduğu yerde ve şartlarımızı değiştirmeye çalışmadan daha kaliteli yaşamayı öğrenmeliyiz.

Hâlimize razı olmak ve bulunduğumuz koşulların bize sunduklarını hak kabul etmek ilk ve en önemli koşuldur muhakkak ya, biz bu kadim binaya bir tuğla katabilsek nasıl olur diye düşünüyorum.

Hayatı kökünden değiştirmeye çalışmaya hiç gerek yok. Günde yalnızca 15 dakika.  Evet işe sadece 15 dakika ile başlasak ve hayatımızda bir fark yaratsak. Ortalama bir Türk dizisinin 90 dakika sürdüğü ve hafif hipnotik bir tavırla o ekrana baktığımız hesap edilecek olursa günde yalnızca 15 dakika ayırmamak hiçbir özürü kaldırmayacaktır. Günde 15 dakika ile belki dünyayı değiştiremeyiz ama farklı, öğretici, şifalı ve hatta ruhu besleyici bir şeyler katabiliriz dünyamıza.

Bir dostum namaza nasıl başladığını şöyle anlatmıştı: “Bir gün bir arkadaşım geldi. ‘Biliyor musun, bir rekât ortalama bir dakika sürüyor. Farzların toplamı günde yalnızca 17 dakika eder. 17 dakikayı her şeye ayırabiliyorum, neden Allah için ayırmayayım? Namaza başlıyorum.’ dedi. Öylelikle ben de namaza başladım.”

17 dakika ile hayat mı değişirmiş demeyin. Günde onyedi dakika ile evvelimiz de âhirimiz de kurtulur. Yeter ki iman edip istikrarı elden bırakmayalım.

Günde 15 dakika ile de pek çok şey yapabilirim.

Okuyabilirim. Kötü ve erteleyici bir okuyucu dahî olsam elime bir kitap alıp günde yalnızca 15 dakika okuyabilirim. Varsın kitap beş ayda bitsin, kime ne? Ben bırakmayım yeter ki.

Dikiş nakış gibi bir el işi yapabilirim. Bugüne kadar tığ ile şiş ile bir işim olmamış dahî olsa, kışın başladığım kazağın bir sonraki kışa kadar bitmemiş olacağını bile bile… Ne gam ben örmeye devam edeyim yeter ki…

15 dakikam varsa vücut hareketleri yapabilirim. Bel rahatsızlığım için gittiğim doktorun binbir emekle gösterdiği ve yetmeyip elime tariflerini tutuşturduğu kâğıttaki o egzersizleri uygulayabilirim. Yeteri kadar istikrarlı olursam belki duruş bozukluğum bile geçer.

Ya da yürüyüşe başlarım… Tempolu bir yürüyüş 15 dakikada 1.5 kilometre eder yani 2000 adıma yakın. Sağlık için uzmanların önerdiği 10.000 adıma daha çok kalsa da düzenli devam edersem kendi içinde spor sayılır.

Kur’an öğrenmeye çalışabilirim. Başlangıçta günde yalnızca 15 dakika ile harekeleri bile öğrenemem ama en azından yolunda olurum.

Seçenekleri sınırsızca çoğaltmak mümkündür. Hepimizin kendi ihtiyacımız ölçüsünce hayatımıza neşe, şifâ, gıda katacak bir seçeneği mutlaka vardır.  İddiaya hiç gerek yok. Günde sadece 15 dakika. Ama hiçbir koşulda bırakmamacasına. İman edelim ki Allah vaktimizi bereketlendirir.

Unutmayın, sihirli kelime “istikrar”.